ایثار در تحقیقات انسان‌شناسی، از مفاهیم محوری است
«مژگان محمدی» فارغ‌التحصیل فلسفه و عضو هئیت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی در گفت‌وگو با خبرنگار نوید شاهد اظهار کرد: بیشتر فعالیت‌های پژوهشی من به مباحث «انسان‌شناسی» اختصاص دارد و در این خصوص پژوهش‌هایی در زمینه واقعیت‌های انسان چون «ماهیت سرشت انسان»، «عواطف»، «عقلانیت»، «روابط انسان» و همچنین پژوهش‌هایی در زمینه «ارزشهای انسان» و «معنای زندگی» داشته‌ام. افزون بر این، پژوهش‌هایی مرتبط در زمینه تخصصی خودم مانند عدالت، فضایل دانشگاهی و ... انجام داده‌ام.
علاقه‌مندی به پژوهش درباره موضوع ایثار در جامعه
«مژگان محمدی» با اشاره به تاثیرگذاری اجتماعی موضوع ایثار در جامعه، درباره علایق روانشناسی خود به این موضوع گفت: افزون بر تاثیرگذاری اجتماعی موضوع ایثار در جامعه، این موضوع برای من از جنبه فردی و تحقیقاتی نیز برایم اهمیت بسیاری دارد. ایثار در تحقیقات انسان‌شناسی یکی از مفاهم محوری است و به ما در فهم مسائل و موضوعات مرتبط با معنای زندگی کمک می‌کند. به طور مثال، ایثار در جامعه، یکی از موضوعاتی است که در فهم تمایز بین «زیست اخلاقی» و «زندگی معنادار» به ما کمک می‌کند.
وی افزود: همچنین ایثار یکی از مفاهیم «فرا اخلاق» است که در معانی مختلف عقلانیت از جنبه بهبود زیست اجتماعی به آن استناد میشود. عقلانیت ایثار یکی از مسائل تحقیقی ضروری است که دوست دارم فرصتی برای پرداختن به آن پیدا کنم.
این پژوهشگر ادامه داد: ایثار یکی از مفاهیم بلند جامعه انسانی است و در طول تاریخ، افراد ایثارگر به عنوان انسان‌هایی شناخته می‌شوند که ارزش زیادی برای جامعه دارند و همچنین الگویی برای نسل‌های بعد تلقی می‌شوند. بنابر این، علاوه بر علایق فردی به موضوع ایثار و شهادت، به لحاظ تاثیرگذاری اجتماعی نیز برای من اهمیت زیادی دارد.
نقش مهم نهادینه شدن روحیه ایثارگری در جامعه
عضو هئیت علمی پژوهشگاه علوم انسانی درباره نهادینه شدن روحیه ایثارگری درجامعه گفت: از نظر من تبیین ایثار به لحاظ عقلانی و ارزشی در نهادینه شدن روحیه ایثارگری در جامعه می‌تواند نقش زیادی ایفا کند. هر چیزی برای آنکه به درستی اجرا شود، نیازمند تبیین و تفسیر است و آنچه خوب تبیین و تفسیر نشود، درست به نتیجه نمی‌رسد.
وی افزود: این تحقیقات و پژوهش‌ها باید در راستای فهم بهتر ادبیات ایثار، مسائل و چالش‌های فلسفی، اخلاقی و روانشناسی مرتبط با آن باشد.
عدم وجود ادبیات فربه درباره مفهوم ایثار
وی در ادامه به ترویج فرهنگ ایثار و شهادت با استفاده از پژوهش اشاره کرد و درباره آرمان‌های جامعه ایثارگری توضیح داد: در جامعه ما با وجود فراوانی مظاهر عینی ایثار و ایثارگری در طول دوره‌های مختلف تاریخی از جمله دوران دفاع مقدس، ادبیات فربهی درباره مفهوم ایثار وجود ندارد. باید درباره مسائل مرتبط با آن تحقیق شود؛ اینکه بگویم «ایثار چیست؟»، «ویژگی‌های یک عمل ایثارگرانه چیست؟»، «تفاوت عمل ایثارگرانه با عمل اخلاقی چیست؟»، «چرا ایثار عقلانی است؟»، «تفاوت عمل ایثارگرانه با عمل از روی وظیفه چیست؟»، «نسبت ایثار با اصول جهانشمول چیست؟» و... محل بحث محققان و متخصصان مختلف است.
وی در پایان بیان کرد: به طور حتم ارزشمند شمرده شدن ایثار و الگو قرارگرفتن افراد ایثارگر درجامعه، در ارتباط مستقیم با درک و فهم این موضوعات و شناخت ارتباط وثیق آن با موضاعتی چون معناداری، اخلاقی بودن، شادکامی، کیفیت زندگی و... هستند. به یقین هرقدر این مسائل برای نسل کنونی بهتر تبیین شود، انتقال آن به نسل‌های بعدی راحت‌تر است.
