نگاهی به نقش لشکر ثارالله در عملیات بیت المقدس

به گزارش نوید شاهد کرمان، به مناسبت سالروز عملیات بیت المقدس، نقش لشکر 41 ثارالله را در این عملیات به نقل از اطلس نبردهای لشکر ثارالله را مرور می کنیم:

در حالی که اشغال خرمشهر به دست نیروهای دشمن، آخرین و مهم ترین برگ برنده عراق برای واداشتن ایران به شرکت در مذاکرات صلح تلقی می شد، آزادسازی این شهر می توانست سمبل تحميل اراده سیاسی جمهوری اسلامی بر متجاوز و اثبات برتری نظامی اش باشد.

برهمین اساس، با توجه به اینکه منطقه عمومی غرب کارون، آخرین منطقه مهمی بود که همچنان در اشغال عراق قرار داشت، از یک سو فرماندهان نظامی ایران، برای اجرای عملیات در این منطقه اشتراک نظر داشتند و از سوی دیگر، عراق نیز که طراحی عملیات آزادسازی خرمشهر را پس از عملیات فتح المبين قطعی و مسجل می پنداشت، با در نظر گرفتن اهمیت این شهر و جایگاه آن در دفاع از بصره، بر ضرورت حفظ این منطقه اصرار داشت.

از این رو، تنها عاملی که می توانست موفقیت را نصيب جمهوری اسلامی کند، اتخاذ تاکتیکی بود که دشمن از پیش بینی آن ناتوان باشد.

منطقه عملیاتی، از ۱۵ کیلومتری جنوب غربی اهواز شروع می شد و نقاط حساسی را در بر می گرفت؛ از جمله خرمشهر و بندر آن، جاده اهواز - خرمشهر، هویزه، هورالهویزه و رودخانه های اروند، کارون و کرخه کور پادگان حمید، مرکز فرماندهی لشکرهای مکانیزه و ۶ زرهی عراق در سه راهی جفیر که شاخص ترین نقاط منطقه عملیاتی بود.

منطقه عمومی عملیات بیت المقدس، در میان چهار مانع طبیعی محصور بود که از شمال به رودخانه کرخه کور، از جنوب، به رودخانه اروند، از شرق به رودخانه کارون و از غرب، به هورالهویزه و مرزی منتهی می شد.

منطقه عملیاتی، به جز جاده نسبتا مرتفع اهواز - خرمشهر، فاقد هرگونه عارضه مهم برای پدافند بود و به دلیل مسطح بودن، برای رزمایش زرهی مناسب، ولی برای حرکت نیروهای پیاده - به دلیل در دید و تیر قرار داشتن - نامناسب بود.

قرارگاه مرکزی کریلا، با فرماندهی مشترک سپاه و ارتش، هدایت عملیات را با سه قرارگاه اصلی قدس، فتح و نصر بر عهده داشت و این عملیات را در سه محور و در سه مرحله طرح ریزی کرد. قرارگاه قدس که تیب ۴۱ ثارالله نیز تحت امر آن بود، مأموریت داشت بعد از عبور از دب حردان و کرخه کور، از شمال به جنوب، در سه مرحله مرز بین المللی را تأمین کند. 

تیپ ۴۱ ثارالله بعد از فراغت از عملیات فتح المبين، یگان های خود را به حمید به منتقل کرد و در منطقه فرسیه، از سید جابر تا کوهه واقع در ساحل شمالی رودخانه کرخه کور، به طول یک کیلومتر خط گرفت.

واحد اطلاعات و عملیات تیپ ثارالله، که برای نخستین بار، به طور مستقل، عملیات شناسایی انجام داده بود، در معبر در سید جابر و کوهه، برای نفوذ به مواضع عراقی ها انتخاب کرد.

تیپ ۴۱ ثارالله، تحت فرماندهی قرارگاه قدس، مأموریت داشت در مرحله اول عملیات، با عبور از رودخانه کرخه کور در منطقه فرسيه، خطوط دفاعی دشمن را شکسته، آماده اجرای مرحله دوم شود و در مراحل بعدی عملیات، همراه سایر یگان های تحت امر قرارگاه قدس، از شمال به جنوب، در امتداد جاده اهواز - خرمشهر پیشروی و پادگان حمید را آزاد کند. سپس تا مرز بین المللی پیش رود.

در ساعات نخست عملیات، گردان های شهید بهشتی و شهید باهنر تیپ ثارالله که به ترتیب، با گردان های ۱ و ۲ تیپ ۵۸ ذوالفقار ادغام شده بودند، از محورهای سیل چایر و کوهه وارد عمل شدند و پس از نبردی سخت خطوط اول و دوم دشمن را در هر دو محور تصرف کردند. اما پیشروی تیپ های مجاور که جناح راست و چپ تیپ ثارالله را باید پوشش می دادنام، کافی نبود و نتوانستند با تیپ ۴۱ الحاق کنند. لذا پس از روشن شدن هوا، گردان های ادغامی تیپ ثارالله که در عمق مواضع دشمن پیشروی کرده بودند، از جناحین، به شدت تحت فشار نیروهای زرهی و پیاده دشمن قرار گرفتنال نبرد با عراقی ها در محور سیال جابر، در خاکریز معروف به اعصاشكل، سخت ادامه داشت. رزمندگان گردان شهید بهشتی تا بعد از ظهر روز نخست، مواضع تصرف شده را حفظ کردند ولی در نهایت، به دلیل عدم پوشش جناح راست خود، خطوط دشمن را ترک کردند.

عدم الحاق در جناح چپ تیپ ثارالله نیز موقعیت گردان ادغامی شهید باهنر را به خطر انداخته و سبب شده بود این گردان از سه طرف در محاصره قرار گیرد. گردان باهنر، تا ساعت ۱۰ در خاکریز دوم دشمن مقاومت کرد، ولی سرانجام مجبور شد به خاکریز اول عقب نشینی کند.

روز دوم عملیات، عراقی ها کوشیدند خاکریز اول را که روز اول از دست داده بودند، پس بگیرند رزمندگان تیپ ثارالله، أن روز ضمن حفظ خاکریز اول تا ساعت ۱۲، پاتک های زرهی و مکانیزه دشمن را خنثی کردند اما به دلیل زخمی و شهید شدن تعدادی از فرماندهان تیپ، به ناچار هنگام ظهر، به موقعیت قبل از عملیات برگشتند.

روزهای بعد، حملات ایذایی به لشکرهای ۵ و ۶ عراق ادامه داشت تا اینکه دستور اجرای مرحله دوم عملیات بیت المقدس ابلاغ شد.

با اجرای مرحله دوم عملیات در روز ۱۸ اردیبهشت ۱۳۶۱ و پیشروی قرارگاه های فتح و نصر، لشکرهای ۵ و عراق که قرارگاه قدس را رو به روی خود داشتند، با خطر بزرگی مواجه شدند و دریافتند که عقبه آنها از جانب دو قرارگاه یادشده تها۔ یاد خواهد شد. لذا برای حفظ خود، صحنه مقابله با قرارگاه قدس را خالی کردند.

عقب نشینی قوای عراقی، پیشروی تیپ ثارالله تا مرز بین المللی را در پی داشت. نیروهای تیپ ثارالله هدف های مرحله دوم و سوم خود را تأمین کرده، ضمن بازپس گیری پادگان حمید، تا نقطه صفر مرزی در منطقه کوشک پیشروی کردند و پشت دژ مرزی خط دفاعی تشکیل دادند. این موفقیت در حالی حاصل شد که ۳ گردان از تیپ ثارالله، به تیپ محمد رسول الله مأمور شده بودند تا در مرحله سوم عملیات همراه آنان برای آزادی شلمچه با قوای دشمن بجنگند.

در مرحله چهارم عملیات بیت المقدس که نیروهای خودی پشت دروازه خرمشهر برای آزادسازی شهر متمرکز شده بودند، ۳ گردان تیپ ثارالله به نام های خونین شهر او ۲ و گردان أبو الفضل همراه گردان شهید رجایی (شامل رزمندگان استان های شمالی کشور که به تیپ ثارالله مأمور شده بودند)، مأموریت تأمین جناح شمالی عملیات را به عهده گرفتند. همچنین آنها به تانک های دشمن که در کوشک موضع گرفته بودند و قصد ایجاد رخنه در جناح شمالی جبهه خودی و تهامل جاده خرمشهر اهواز را داشتند، حمله و ۳۷ تانک عراقی را منهدم کردند.

در این عملیات، چند نفر از کادر تیپ ثارالله؛ حمید عرب نژاد فرمانده محور، حمید ایرانمنش فرمانده گردان، ناصر فولادی مسئول تبلیغات تیپ ثارالله و محمد افغانی معروف به میثم، مسئول عملیات سپاه منطقه ۶ کشوری به شهادت رسیدند.

در عملیات بیت المقدس، ۵۰۳۸ کیلومتر مربع از اراضی اشغال شده، از جمله شهرهای خرمشهر و هویزه و نیز پادگان حمید و جاده اهواز - خرمشهر آزاد شدند. افزون بر این، شهر های اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از تیررس توپخانه دشمن خارج شدند. همچنین، ۱۸۰ کیلومتر از خط مرزی تأمین شاد. با فتح خرمشهر، موقعیت راهبردی ایران در خاور میانه به شدت تقویت شده به طوری که رژیم اشغالگر قدس احساس خطر کرد و برای نمایش قدرت خود در خاور میانه، سرزمین های جنوب لبنان را به اشغال در آورد.

پایان پیام/